OVULASYONUN(YUMURTLAMANIN) DEĞERLENDİRİLMESİ

Yumurtlama takibi, yumurtlama zamanının takip edilerek kadının en doğurgan olduğu günlerin belirlenmesi ve ilişkinin buna göre planlanarak gebelik şansının artırılması amacını taşır.
​Doğurgan günlerinizi hesaplamanın kesin bir yolu yoktur. Ancak adet döngünüzün düzenini ve servikal mukusunuzdaki değişiklikleri bilmek, ne zaman ilişkiye girmeniz gerektiği konusunda size iyi bir fikir verebilir.
Günümüzde piyasada mümkün olan en kısa sürede hamile kalmanıza yardımcı olmak için tasarlanmış sayısız akıllı telefon uygulaması, cihazı ve diğer araçlar bulunmaktadır. Bunlar, ücretsiz adet dönemi izleme uygulamalarından eczanelerden veya internetten alabileceğiniz satın alabileceğiniz yumurtlama tahmin kitlerine kadar uzanmaktadır. Bu araçlar kesinlikle adet döngünüzü takip etmenize ve fark etmenize yardımcı olabilir. Ama çok düzensiz adet dönemleriniz varsa bu uygulamaların ve kitlerin faydası olmayacaktır.

OVULASYONUN (YUMURTLAMA) TAKİBİ

​Normal olarak ovule olan kadınlar genellikle düzenli adet görürler. Adet miktarı ve süresi genellikle sabittir. Adet kanamalarından birkaç gün önce başlayan çeşitli belirtiler (ruhsal belirtiler, vücutta şişkinlik hali, göğüslerde dolgunluk ve hassasiyet) ve bu belirtilerin adet kanamasıyla beraber kaybolması, adet kanaması esnasında az veya çok hissedilen hassasiyet ve ağrı, yumurtlama olduğunun en kıymetli göstergelerindendir. Bu belirtilerin hiç birinin olmaması ve kadının beklenmedik bir zamanda adet kanaması görmesi yumurtlama bozukluğuna işaret edebilir.
​Ovulasyon, menstrual siklusun tam ortalarında oluştuğundan, bazı kadınlarda orta ağrısı denilen hafif bir ağrıya neden olabilir. Mittelschmerz (ortasında oluşan ağrı ) olarak adlandırılan bu durum çok kıymetli bir yumurtlama göstergesidir ve genellikle her ay olur. Bu ağrı yalnızca %5 sağlıklı kadın tarafından hissedilir ve hissedilmesi yumurtlama açısından kıymetli bir belirtiyken hissedilmemesi yumurtlama olmadığının oldukça zayıf bir göstergesidir.
​Gebelik planlayan veya gebe kalma için uğraş veren anne adaylarını en çok ilgilendiren konulardan biri de ovülasyonun yani yumurtlamanın ne zaman olacağıdır. Döllenmenin gerçekleşmesi için, cinsel ilişkinin zamanlanması büyük önem taşır. Çünkü yumurtanın ömrü sadece 24 saat; spermin kadın vücudunda canlı kalabildiği süre ise en fazla 3-4 gündür. Yumurtanın döllenebilmesi için, ovülasyon döneminde, fallop tüplerinde mutlaka sperm bulunmalıdır. Döllenme olasılığının yüksek olduğu günleri tespit etmek amacıyla birçok yöntem vardır.

Bunların arasında en sık kullanılanlar;

1-Ovulasyon zamanını hesaplama
2- Bazal vücut ısısı takibi (bazal body temperatür- BBT-)
3- Servikal mukus inceleme yöntemleri
4- Evde uygulanan ovulasyon testleri

1-OVULASYON ZAMANINI HESAPLAMA

​Yumurtalar, foliküller içerisinde bulunur ve her iki yumurtalıkta, içinde gelişmemiş yumurta bulunan pek çok folikül vardır. Menstrüel siklüsün Folikül fazında bu foliküllerden bir tanesi, içindeki yumurtayı atmak üzere gelişir. Ovülasyon (yumurtlama) fazında gelişmiş folikülden yumurtanın atıldığı fazdır. Luteal faz ise, ovülasyondan sonra geride kalanın (corpus luteum) daralması ve yok olması evresidir.
​Menstrüel siklüs dönemi, adet görülen 1. gün başlar ve tekrar adet görülen güne kadar devam eder. Mentrüel siklüs dönemi uzunluğu, kadından kadına değişebileceği gibi aynı kadının siklüsleride farklı olabilir. Genellikle üreme verimliliklerinin ortalarına geldiklerinde kadınların siklüs uzunlukları 23 ila 35 gün arasında değişir.

​28 günlük tipik bir siklüste foliküler ve luteal fazlar eşit uzunluktadır. Aslında luteal faz süre olarak sabittir(14 gün) ve kısa veya uzun siklüslarda değişken olan foliküler fazın süresidir. Bu yüzden bir menstrüel siklüste ovulasyon(yumurtlama) günü beklenen adetten 14 gün önce olacaktır. Eğer adet dönemi daha uzun veya kısa ise ovulasyon günleri de değişecektir.

Örneğin;

• Menstrüel siklus 35 gün ise (35–14=21) 21.gün ovulasyon (yumurtlama)olduğu gündür.
• Menstrüel siklus 25 gün ise (25–14=11) 11. gün ovulasyon (yumurtlama)olduğu gündür.

​Eğer menstrual siklus süresi 35 günden uzun veya 21 günden kısa veya düzensiz ise bu hesaplama sizin için geçerli olmayabilir. Lütfen, her zaman daha fazla bilgi için hekiminiz ile görüşünüz.

2- BAZAL VÜCUT ISISI TAKİBİ (BAZAL BODY TEMPERATÜR- BBT-)

Bazal vücut ısısı normal bir gece uykusundan sonra sabah uyanıldığında ölçülen vücut ısısıdır. Normal ovulasyonda (yumurtlamada) , bazal vücut ısısında ovulasyondan( yumurtlamadan )sonra 0,5 ile 1 derecelik yükselme tespit edilir ve bu yükseklik menstrüel kanama başlayana kadar devam eder. Bu ısı yükselmesine yumurtlamadan sonra oluşan korpus luteumdan salgılanan progesteron neden olmaktadır. Bazal vücut ısısının kayıt edilip takip edilmesi ile;

• Menstrüel siklüste ovulasyon (yumurtlama) olup olmadığını,
• Ovulasyonun(yumurtlamanın) hangi gün olduğu,
• Luteal fazın uzunluğu hakkında bilgi edinilebilir.

Yumurtlama zamanının belirlenmesinde temel vücut ısısı (BBT) çizelgesi yöntemi güvenilir olmaması ve zahmetli olması nedeniyle, birçok merkez tarafından terkedilmiştir.

3-SERVİKAL MUKUS İNCELEME YÖNTEMİ

​Serviksten salgılanan mukus adet döngüsü boyunca salgılanan estrojen ve progesteron hormonlarının etkisiyle döngünün farklı günlerinde farklı özellikler gösterir. Servikal mukus vücuttaki estrojen düzeyi hakkında fikir verir ve yumurtlamanın zamanının belirlenmesinde yardımcı olabilir. Servikal mukustaki değişiklikler BBT takip kartına not edilebilir ve bu şekilde takip yapılabilir.
​

4- EVDE UYGULANAN OVULASYON TESTLERİ

​Ovulasyonun zamanını tespitte en çok kullanılan ve en basit olanı LH yükselmesinin (idrarda yapılan test) veya estrojen artışı ( Tükürükte Yapılan test) tespitidir. Bu tespit için son yıllarda “evde yapılan ovulasyon (yumurtlama) testleri” geliştirilmiştir. Ülkemizde de bulunan bu testler, idrarda veya tükürükte kadınlık hormonlarının artışını tespit mantığına göre yapılmaktadır. Birbirlerine göre bariz bir üstünlükleri de yoktur.

A-İDRARDA YAPILAN OVULASYON (YUMURTLAMA) TESTİ:
Yumurtlama testi, hamile kalma olasılığının yüksek olduğu günleri anlamanızı sağlayacak, evde kendi kendinize uygulayabileceğiniz test kitidir. Yumurtlama zamanını izlemek için tavsiye edilen en önemli yöntem LH düzeyinin tespitidir. LH düzeyindeki ani yükseliş, yumurtlamanın 1-1,5 gün içinde başlayacağını, dolayısıyla kadının adet dönemi içindeki en verimli 2-3 gününün başladığını işaret eder. Çocuk sahibi olmaya karar veren çiftler için cinsel ilişkiye girilmesi en öncelikli günler, bu günlerdir.
Kadınların büyük çoğunluğu bir düzen içersinde yumurtlamasına rağmen bazı kadınlar adet döneminin herhangi bir gününde yumurtlayabilir. Bu istisnayi durumu tespit edebilmek için âdetin bittiğinin ertesi günden başlayarak diğer âdetin başladığı güne kadar her gün bir test yapılmalıdır.

B-TÜKÜRÜKTE YAPILAN OVULASYON (YUMURTLAMA) TESTİ
Kadının aylık periyodu yaklaştıkça estrojen seviyesi yükselir. Bu da vücut sıvılarındaki tuz seviyesini yükseltir. Kadının tükürüğünün kurumasına izin verildiğinde, kristalleşme oluşur. Kadın ovülasyona ne kadar yakınsa, kristalleşme o kadar yoğun olur ve eğrelti otumsu desen ortaya çıkar. Tükürük testinde bu desene bakarak hamile kalma olasılığının yüksek ve düşük olduğu zamanları rahatça kadınların görmesini sağlar.