Erkek İnfertilite Nedenleri
Ergenlik çağının başlaması ile erkeklerde sperm üretimi başlar. Beyindeki hipofiz bezinden üreme hormonları folikül stimüle edici hormon (FSH) ve luteinizan hormon (LH) salgılanır. FSH sperm üretimini aktifler, LH testosteron hormonunun salgılanmasına yol açar, bu durum sperm olgunlaşmasını sağlar. Spermler testislerde üretilir ve epididimde gelişimini tamamlar.
Sperm üretildikten sonra, yol boyunca olgunlaştıkları epididimden başlayarak uzun bir kanal sistemi ile hareket ederek vas deferens adı verilen kanal yapıları aracılığıyla dışarı çıkarak meninin bir parçası olarak üretradan dışarı atılır. Prostat ve prostat arkasındaki bezlerden spermi besleyen ve koruyan sıvılar da meniye karışır. Sperm üretimi erkeğin yaşamı boyunca devam eder.
Gebelik elde etmek için gerekli olan dört temel bileşen vardır:
1-Normal bir hormonal uyarım
2-Testislerde normal sperm üretimi
3-Sayı, hareket ve morfolojik olarak iyi bir sperm
3-Engellenmemiş normal bir sperm yolu
Erkek infertilitesi hormonların, sperm üretiminin ve spermin yumurtaya ulaşma ve onu delme yeteneğinin karmaşık etkileşimine bağlıdır. Yapısal bozukluklar veya spermin yumurtaya ulaşacağı herhangi bir aşamada etkilenmesi erkek infertilitesine neden olabilir.
Erkek faktörünü tespit etmek için erkek infertilitesi nedenlerini gösterebilen kapsamlı bir semen analiziyle başlar.Semen analizinden elde edilen sonuçlar, daha fazla test yapılıp yapılmaması gerektiğine yardımcı olur. Böylece erkek hasta için doğru olan kişiselleştirilmiş bir tedavi planı oluşturulabilir. . Erkek infertilitesi tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleriyle iyileştirilebilirken, bazı durumlarda yardımcı üreme tekniklerine başvurulmaktadır.
Erkek İnfertilite Nedenleri
- Sperm Sorunları:Meninin hiç olmaması, sayının az olması veya sperm yokluğu, morfolojisinin düşük olması, hareketin zayıf olması veya hiç olmaması infertiliteye yol açar
-
Varikosel:Varikosel, testislerdeki pampiniform pleksus adı verilen toplardamar ağının genişlemesi ve kıvrımlı hale gelmesiyle tanımlanan bir durumdur.
-
Sperm Yokluğu (Azoospermi):Erkekte bir kaç kez tekrarlanan spermiogram analizinde semen(meni) içinde motil ( hareketli) veya immotil (hareketsiz) spermatazoa’nın olmaması veya hücrelerin spermatazoa formunda olmaması durumuna “azoospermi” denilmektedir.
- Yapısal Sorunlar:Erkek infertilitesine yol açabilecek birçok anatomik problem söz konusudur. Bunlar;
-
- Testis Kanseri
- Kriptorşidizm(İnmemiş Testis)
- Testis Torsiyonu
- Hidrosel
- Hipospadias
-
- Sperm DNA Hasarı: Sperm DNA hasarı belirli bir eşik değerin üzerine çıktığında spermin kalitesi azalmakta, spermin yumurtayı dölleme yeteneği olumsuz etkilenmektedir.
- Lökositospermi: Semende mililitrede 1 milyon/ml lökosit görülmesi lökositospermi olarak tanımlanmıştır .
- Hormonel Nedenler:Erkek infertilitesinden endokrin nedenler % 3-5 oranında sorumludur. Fertilitenin başlaması ve sürdürülmesi için esas olan hormonlar Follikül stimüle edici hormon (FSH), Luteinleştirici hormon (LH) ve Testosteron (T) olmakla birlikte, birçok hormon, büyüme faktörü ve mediatörler sermatogenezde direk veya indirek olarak rol almaktadır.
- Genetik Sorunlar:Son yıllarda moleküler genetik alanında kullanılan tekniklerdeki hızlı gelişmeler sonucunda infertilitenin genetik kökeni hakkında çok detaylı bilgiler ortaya konulmaktadır.
- Üregenital Enfeksiyonlar:Genital enfeksiyonlarla infertilite arasındaki ilişkiler konusunda değişik görüşler olmakla birlikte enfeksiyonların sperm fonksiyonlarını etkileyebildiği, genital yollarda bozukluk, tıkanıklar ve testislerde harabiyet yaptığı bilinmektedir.Enfeksiyon üriner ve genital sistemin değişik bölgelerine veya birden fazla bölgesine tutunabilir. Bu tanımlamaya göre enfeksiyonlar :
-
- Kabakulak
- Epididimit
- Orşit
- Prostatit
- Üretrit
-
- Yaş:Yaş erkeğin üreme potansiyelini etkilemektedir. Ejakulatın kalitesi ve cinsel ilişki sıklığı yaşa bağlı olarak azalmaktadır. Bazı erkeklerde yaşın ilerlemesine bağlı olarak testosteron seviyesi düşer, buna bağlı olarak cinsel istek ve cinsel aktivite azalır. Çalışmalar, sperm hareketliliğinin azalabileceğini ve morfolojisinin bozulabileceğinin göstermiştir . Yaşlanma ile doğru orantılı olarak sperm DNA’sında hasar meydana gelmektedir.
- Tıbbı nedenler:Bazı hastalıklar, tıbbı tedaviler ve cerrahi girişimler fertiliteyi etkileyebilir.
-
- İlaç kullanımı
- Cerrahi İşlemler
- Kanser ve tedavisi
- Sistemik Hastalıklar
-
- Ejakülatuar Sorunları:Seksüel/ejakülatuar bozukluklarda spermlerin servikse ulaşmasında problem vardır. Sperm fonksiyonu genelde normaldir.
- Çevre ve Yaşam Stili: Sigara,alkol, uyuşturucu , ısı, radyasyon, ağır metaller gibi bazı çevresel, mesleki veya beslenme bozuklukları gibi yaşam tarzına ait faktörlerin sperm üretimini etkileyebileceği düşünülmektedir.
- İmmunolojik Sorunlar:Bağışıklık sistemi, vücudun onu zararlı düşmanlara karşı savunmak için çalışan tüm kısımlarını ifade eder. Sağlıklı bir bağışıklık tepkisi, yalnızca bir düşmanı doğru bir şekilde tanımlar yabancı istilacılara saldırır. İmmünolojik doğurganlık sorunları olan kişilerde vücutları üreme işlevinin bir kısmını düşman olarak tanımlar ve saldırmak için doğal öldürücü hücreleri gönderir.
- Açıklanamayan İnfertilite:Semen kalitesi tüm kriterlere uymasına karşın, kadın üreme sisteminde de infertiliteye neden olabilecek herhangi bir problem bulunamamış hastalar için açıklanamayan infertilite terimi kullanılmaktadır.