Lökositospermi (Leukocytospermia)

Lökositospermi, ejakülat sıvısı olan semende normalden daha yüksek sayıda lökosit, yani beyaz kan hücresi tespit edilmesi durumudur.

 Lökositospermi Tanım

Semen içerisinde sperm hücrelerinin dışında üregenital sisteme ait epitele hücreleri, prostata ait hücreler, olgunlaşmamış sperm hücreler ve lökositler gibi yuvarlak hücre (raund cell) olarak adlandırılan hücrelerde görülebilir.Dünya Sağlık Örgütüne (WHO) göre tüm bu hücreler için üst sınırı 5 milyon/ml.’dir. Semende mililitrede 1 milyon/ml lökosit görülmesi lökositospermi olarak tanımlanmıştır.

Lökosit ve Yuvarlak Hücre Ayrımı

Klasik spermiyogram incelemelerinde lökositospermi sıklıkla ihmal edilmektedir. Bunun en önemli nedeni, olgunlaşmamış sperm hücreleri ile lökositlerin mikroskop altında birbirine çok benzemesidir. Bu benzerlik, semen örneğinde saptanan yuvarlak hücrelerin ne kadarının gerçekten lökosit olduğunu belirlemeyi zorlaştırır. Lökositosperminin doğru şekilde teşhis edilebilmesi ve altta yatan olası enfeksiyon ya da inflamasyon gibi nedenlerin tespit edilebilmesi için özel boyama tekniklerine ihtiyaç vardır. Sitolojik ve immünohistokimyasal boyamalar, bu ayrımın net olarak yapılmasına olanak sağlar.

Lökositospermi ve İnfertilite

İnfertiliteye neden olabilecek lökosit sayısını belirlemek oldukça zordur. Bu hücrelerin etkisi, ejakulata nereden geldiklerine, türlerine ve aktivasyon durumlarına bağlı olarak değişkenlik gösterir. Lökositospermisi olan erkeklerde düşük sperm sayısı, bozulmuş sperm motilitesi, anormal sperm hücre konsantrasyonu artışı ve spesifik sperm morfolojisi defektleri rapor edilmiştir. Bu nedenle özellikle tekrarlayan tüp bebek başarısızlıklarında veya sebebi açıklanamayan erkek kısırlığında değerlendirilmelidir.

Lökositosperminin Spermler Üzerindeki Zararlı Etkileri

• Oksidatif stres: Vücudun metabolik süreçlerinin normal bir yan ürünü, reaktif oksijen türlerinin (ROS) oluşmasıdır. Semende bulunan lökositler ve ölü spermler reaktif oksijen türevlerinin kaynağıdır. Spermler tarafından az miktarda ROS üretilirken yüksek seviyelerine sahip lökositospermide, artan ROS miktarları vücudun temizleme mekanizmalarını bozup oksidatif strese neden olabilir. Lökositler, yüksek miktarda reaktif oksijen türleri (ROS) üretir. Bu moleküller, sperm hücre zarına ve DNA’sına zarar vererek spermlerin taşıma kapasitesini ve döllenme yeteneğini azaltır.
• Sperm Fonksiyonlarının Bozulması: Yüksek lökosit varlığı, spermin hareketliliğini (motilite), şeklini (morfoloji) ve canlılığını (viabilite) doğrudan etkileyebilir. Lökositlerden salgılanan sitokinler ve diğer inflamatuvar mediyatörler, sperm fonksiyonlarını bozarak doğal yolla gebelik olasılığını düşürebilir.
• Sperm DNA Hasarı: Artan oksidatif stres ve inflamatuvar süreçler, sperm DNA’sında hasara yol açabilir. Yüksek oranda sperm DNA hasarı, döllenmeyi zorlaştırabileceği gibi, döllenme gerçekleşse bile düşük riskini artırabilir veya embriyo gelişimini olumsuz etkileyebilir. Lökositospermi, sperm DNA hasarı için potansiyel bir risk faktörüdür.
• Anti-Sperm Antikorlarının (ASA) Oluşumu: Genital sistemdeki inflamasyon, vücudun kendi sperm hücrelerini yabancı olarak algılamasına ve onlara karşı antikor üretmesine neden olabilir. Bu anti-sperm antikorları, sperm hücrelerine bağlanarak onların hareketini kısıtlayabilir, yumurtaya ulaşmalarını engelleyebilir veya yumurtaya bağlanma yeteneklerini bozabilir. Lökositospermi, bu antikorların oluşum riskini artırabilir.
• Yardımcı Üreme Teknikleri Başarısını Etkileme Potansiyeli: Bazı araştırmalar, Lökositospermi olan erkeklerin eşlerinde uygulanan tüp bebek (IVF) ve intrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI) gibi yardımcı üreme tekniklerinin başarı oranlarının daha düşük olabileceğini göstermektedir. Lökositlerin embriyo gelişimi üzerindeki potansiyel olumsuz etkileri bu durumda rol oynayabilir.

Lökositosperminin klinik önemi ve yardımla üreme teknikleri üzerine etkileri henüz tam olarak aydınlatılamamasına rağmen, genelde semen parametrelerini olumsuz yönde etkilediği düşünülmektedir.

 Lökositosperminin Nedenleri

Lökositosperminin nedenleri enfeksiyonlar, inflamasyon, anatomik problemler ve yaşam tarzı faktörleri gibi çeşitli gruplara ayrılabilir.

• Enfeksiyonlar (En yaygın neden)
  • Genitoüriner Sistem Enfeksiyonları
    • Prostatit (Prostat iltihabı)
    • Akut veya kronik bakteriyel prostatit
    • Kronik pelvik ağrı sendromu (inflamatuar tip)
    • Epididimit (epididim iltihabı)
    • Üretrit (idrar kanalı iltihabı)
    • Vezikülit (seminal vezikül iltihabı)
  • Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar (CYBE)
    • Chlamydia trachomatis (en sık görülen CYBE)
    • Neisseria gonorrhoeae (gonore)
    • Trichomonas vaginalis
    • Mycoplasma genitalium
  • İdrar Yolu Enfeksiyonları
    • Sistit (mesane enfeksiyonu)
    • Üreterit (idrar kanalı iltihabı)
• İnflamatuar ve Otoimmün Nedenler: Enfeksiyon olmaksızın gelişen iltihap durumları da lökosit artışına neden olabilir.
  • Kronik prostat inflamasyonu
  • Otoimmün reaksiyonlar (sperm hücrelerine karşı antikor oluşumu)
• Anatomik ve Yapısal Problemler
  • Varikosel
  • Sperm kanalı tıkanıklıkları
  • Benign prostat hiperplazisi
• Çevresel ve Yaşam Tarzı Faktörleri
  • Sigara kullanımı: Oksidatif stresi artırır, inflamasyonu tetikler.
  • Alkol tüketimi: Bağışıklık sistemini baskılar, enfeksiyon riskini artırır.
  • Obezite: Kronik inflamasyonla ilişkilidir.
  • Stres: Kortizol artışı bağışıklık sistemini etkiler.
• Diğer Nadir Nedenler
  • Testis torsiyonu (geçirilmiş vakalarda)
  • Uzun süreli cinsel perhiz
  • Kimyasal irritanlara maruz kalma (ağır metaller, pestisitler)
  • Radyoterapi veya kemoterapi öyküsü

Lökositospermi  Belirtileri

Lökositospermi genellikle belirti vermeyebilir ve yalnızca semen analizi (spermiyogram) ile tespit edilir. Özelikle infertilite tedavisi gelen hastalarda belirti yoktur. Sadece spermiyogram testinde lökosit sayısı yükselmiştir.

Ancak altta yatan enfeksiyon veya inflamasyon varsa şu belirtiler görülebilir:

• Enfeksiyon Kaynaklı Belirtiler
  • Ağrı ve yanma hissi
    • İdrar yaparken yanma (disüri)
    • Kasık veya testis ağrısı
    • Prostat bölgesinde rahatsızlık (perineal ağrı)
  • Anormal semen görünümü
    • Sarı-yeşil renkli meni (irin/cerahat varlığı → piyospermi)
    • Kötü koku (bakteriyel enfeksiyon belirtisi)
    • Koyu kıvamlı veya pıhtılı meni
  • Cinsel fonksiyon bozuklukları
    • Ağrılı boşalma (ejakülasyon ağrısı)
    • Sık idrara çıkma
• Diğer Belirtiler
  • Kısırlık (infertilite) şikayetleri
    • Sperm hareketliliğinde azalma (astenospermi)
    • Sperm sayısında düşüklük (oligospermi)
  • Genital bölgede şişlik veya hassasiyet
  • Cinsel yolla bulaşan enfeksiyon (CYBE) belirtileri
    • Peniste akıntı
    • Kaşıntı veya kızarıklık
• Belirtisiz (Asemptomatik) Lökositospermi
  • Hiçbir belirti olmayabilir.
  • Sadece semen testinde yüksek lökosit çıkabilir.
  • Gizli enfeksiyonlar (örneğin, klamidya) sessiz seyredebilir.

Ne Zaman Doktora Gitmeli?

✔ Sperm renginde veya kokusunda değişiklik
✔ Ağrılı idrar yapma veya ejakülasyon
✔ Kısırlık (infertilite) şüphesi
✔ Cinsel yolla bulaşan enfeksiyon (CYBE) belirtileri (akıntı, kaşıntı)

 Lökositospermi Teşhisi

Lökositospermi genellikle belirti vermeyen bir durumdur ve teşhis, çoğunlukla infertilite araştırmaları sırasında yapılan semen analiziyle konur. Ancak kesin tanı için bazı özel testler ve değerlendirmeler gereklidir.

• Semen Analizi (Spermiyogram)
  • Normalde semen örneğinde <1 milyon/mL lökosit bulunur.
  • Lökositospermi, semen örneğinde 1 milyon/ml’den fazla lökosit bulunması durumunda tanımlanır.
  • Standart spermiyogramda toplam sperm sayısı, hareketliliği, morfolojisi gibi parametrelerle birlikte lökosit varlığı da değerlendirilir.
  • Ancak rutin analizlerde lökositler diğer yuvarlak hücrelerle (örneğin germ hücreleri) karışabilir.Bu yüzden doğru teşhis için özel sitolojik veya immünohistokimyasal boyamalar gerekir.
• Lökosit Varlığını Doğrulayan Özel Testler
  • Peroksidaz Testi (Endometriyal Peroksidaz Boyası):
    • Lökositlerin peroksidaz enzimi içerip içermediğini belirler.
    • Sperm dışı hücrelerden ayırt edilmesini sağlar.
    • En yaygın ve hızlı doğrulama testidir.
  • İmmünositokimyasal Boyama:
    • Lökositlerin alt tiplerini (örneğin T lenfosit, makrofaj) tanımlamak için kullanılır.
    • Daha çok ileri tanı veya araştırma amaçlı tercih edilir.
• Enfeksiyon Tarama Testleri
  • Kültür Testleri:Semen, idrar veya prostat sıvısından alınan örneklerle yapılır.E. coli, Chlamydia, Gonore gibi bakteriyel enfeksiyonları belirlemede kullanılır.
  • Moleküler Testler (PCR):Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların (örneğin Chlamydia trachomatis, Mycoplasma genitalium) tespitinde kullanılır.Belirti göstermeyen (asemptomatik) enfeksiyonların tanısında oldukça hassastır.
• Klinik Değerlendirme
  • Ürolojik Muayene:Prostat hassasiyeti, varikosel varlığı, epididim şişliği gibi fiziksel belirtiler değerlendirilir.
  • Hasta Öyküsü (Anamnez):Cinsel yaşam, geçirilmiş enfeksiyonlar, idrar alışkanlıkları, ağrı şikayetleri ve infertilite öyküsü sorgulanır.Bu bilgiler, altta yatan nedenlerin anlaşılmasında yol göstericidir.
•  Diğer Tanı Araçları
  • İdrar Analizi ve Kültürü: Enfeksiyon veya inflamasyon varlığını belirlemek amacıyla yapılır.
  • Transrektal Ultrasonografi (TRUS): Prostat, seminal veziküller ve ejakülatuar kanalların değerlendirilmesinde kullanılır.
  • Anti-Sperm Antikor Testi: Bazı durumlarda vücudun sperm hücrelerine karşı antikor üretip üretmediğini belirlemek için uygulanır. Enflamasyon bu antikor oluşumunu tetikleyebilir.

Lökositospermi Tedavisi

Lökositosperminin tedavisi, öncelikle altta yatan nedene yönelik olarak planlanır. Tedavi stratejisi, lökositosperminin sebebine, şiddetine ve hastanın genel sağlık durumuna göre farklılık gösterebilir. Lökositospermi tedavisinde yaygın olarak kullanılan yaklaşımlar:

• Enfeksiyon Tedavisi: Eğer Lökositosperminin nedeni bir enfeksiyon ise, uygun antibiyotik tedavisi uygulanır.. Ancak, antibiyotiklerin yan etkilerinden sakınmak için ejakulatın kültür sonucunu bekleyerek uygun bir ilacın başlanması doğru olur. In-vitro etkinliği gösterilmiş ve zararlı etkileri minimum olan antibiyotikler seçilmelidir.
  • Antibiyotikler:
    • En sık uygulanan tedavi seçeneğidir.
    • Semen kültürü veya PCR testleriyle saptanan bakteriyel enfeksiyonlara yönelik antibiyotikler  kullanılır.
    • Hem erkek hem de partneri için tedavi gerekebilir.
• İnflamasyon Tedavisi:
  • Nonsteroidal Antiinflamatuar İlaçlar (NSAID’ler): Enfeksiyon dışı inflamatuar durumlarda (örneğin kronik prostatit/inflamasyon), ağrıyı ve inflamasyonu azaltmak için NSAID’ler kullanılabilir.
  • Alfa Blokerler: Prostat iltihabına bağlı idrar yapma sorunları veya prostat bölgesindeki rahatsızlıkları hafifletmek için alfa blokerler reçete edilebilir.
• Varikosel ve Cerrahi Tedavi
  • Varikosel ameliyatı (Mikrocerrahi varikoselektomi) → Testislerdeki kan akımını düzenler, lökosit infiltrasyonunu azaltır.
  • Sperm kanal tıkanıklığı → Tüp bebek (IVF) veya cerrahi onarım gerekebilir.
•  Antioksidan ve Destekleyici Tedaviler
  • Antioksidan Takviyeler:
    • Lökositler sperm üzerinde oksidatif stres oluşturarak sperm kalitesini bozabilir.
    • C vitamini, E vitamini, koenzim Q10, çinko ve selenyum gibi antioksidanlar önerilir.
  • Yaşam Tarzı Düzenlemeleri:
    • Sigaranın bırakılması
    • Alkol ve aşırı kafein tüketiminin azaltılması
    • Dengeli beslenme ve düzenli egzersiz
    • Stresin azaltılması
• Yardımcı Üreme Teknikleri (ART):Lökositospermi tedavi edildikten sonra doğal yolla gebelik elde edilemezse, yardımcı üreme teknikleri (ART) düşünülebilir:
  • Aşılama (IUI):Bazen lökositospermi tamamen ortadan kaldırılamaz. Yüksek lökosit seviyeleri, spermle temas halinde oldukları süre boyunca sperm kalitesi üzerinde artan bir potansiyel etkiye sahiptir.Ejakulasyonu takiben hemen spermin yıkama solüsyonu içine alınması ve arkasından yıkanması yapılıp IUI (aşılama)yapılabilir. Bu da lökositlerin spermle temas halinde olduğu süreyi en aza indirir ve muhtemelen oksidatif stres hasarını sınırlayabilir.
  • Tüp bebek (IVF) veya ICSI:Tedaviye rağmen lökositospermi devam ediyorsa ve doğal gebelik sağlanamıyorsa yardımcı üreme teknikleri tercih edilebilir. Spermlerin mikroenjeksiyonla seçilmesi, lökositlerin olumsuz etkilerinden korunmaya yardımcı olabilir.

Lökositospermi Takip ve Kontrol

• Tedavi sonrası semen analizinin tekrarlanması önemlidir.Lökosit düzeyi normale dönse bile sperm kalitesinin iyileşmesi zaman alabilir. Belirtiler ortadan kalkmaz değerler yüksek gelirse daha ileri değerlendirme ve tedavi gerekebilir.
• Nüks eden durumlarda, altta yatan kronik enfeksiyonlar veya bağışıklık sorunları yeniden araştırılmalıdır.
• Partner Tedavisi: Özellikle enfeksiyon kaynaklı durumlarda, partnerin de tedavi olması enfeksiyonun tekrar bulaşmasını önlemek açısından önemlidir.

Lökositospermi: Sonuç ve Öneriler

Lökositospermi erkek infertilitesi için potansiyel bir risk faktörüdür ve semen kalitesini olumsuz etkileyebilir. Ancak, Lökositospermi tespit edilen her erkekte mutlaka infertilite görüleceği anlamına gelmez. Altta yatan nedenin doğru bir şekilde teşhis edilmesi ve uygun tedavi yaklaşımlarının uygulanması, sperm parametrelerini iyileştirerek doğal yolla veya yardımcı üreme teknikleriyle gebelik şansını artırabilir. Bu nedenle, Lökositospermi şüphesi veya tanısı olan bireylerin bir üroloji uzmanına başvurarak detaylı değerlendirme ve kişiye özel tedavi planı oluşturması önemlidir.

 

Sık Sorulan Sorular

•  Lökositospermi infertiliteye (kısırlığa) neden olur mu?

Aşırı lökosit sperm hücrelerine zarar vererek hareketliliği ve DNA kalitesini bozabilir. Bu da erkek infertilitesine katkıda bulunabilir.

•  Lökositospermi nasıl teşhis edilir?

Standart semen analizinde tüm yuvarlak hücreler sayılır ancak lökositler özel boyama yöntemleri (örneğin peroksidaz testi) ile ayırt edilebilir.

• Olgunlaşmamış sperm hücreleri ile lökositler neden karışır?

Çünkü mikroskop altında benzer görünüme sahiptirler. Bu yüzden doğru teşhis için özel sitolojik veya immünohistokimyasal boyamalar gerekir.

• Lökositospermi tekrarlar mı?

Altta yatan enfeksiyon tam tedavi edilmezse tekrarlayabilir.Kronik prostatit gibi durumlarda uzun süreli takip gerekebilir.

• Lökositospermi ile lökositüri (idrarda lökosit) aynı mıdır?

Hayır.

• Lökositospermi → Menide lökosit (erkek infertilitesi ile ilişkili)
• Lökositüri → İdrarda lökosit (idrar yolu enfeksiyonu belirtisi)

• Lökositospermi Tedavi edilebilir mi?

Evet. Altta yatan nedene göre antibiyotik tedavisi, antioksidan desteği ya da yaşam tarzı değişiklikleriyle düzeltilebilir.

• Lökositospermi olan bir erkeğin çocuk sahibi olma şansı nedir?

Lökositospermi varlığı, sperm kalitesini etkileyebileceği için doğal yolla çocuk sahibi olma şansını azaltabilir. Ancak bu, kesinlikle çocuk sahibi olunamayacağı anlamına gelmez. Tedavi ile lökosit sayısı kontrol altına alındığında veya yardımcı üreme teknikleri (örneğin, aşılama, tüp bebek) uygulandığında gebelik elde etme olasılığı artabilir.

“Bu içerik, sağlık konularında genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. Kişisel tıbbi durumlar farklılık gösterebileceğinden, tanı ve tedavi için mutlaka bir doktora veya sağlık uzmanına başvurmanız önemle tavsiye edilir.”