LÖKOSPERMİ DEĞERLENDİRİLMESİ
Semen içerisinde sperm hücrelerinin dışında üregenital sisteme ait epitele hücreleri, prostata ait hücreler, olgunlaşmamış sperm hücreler ve lökositler gibi yuvarlak hücre (raund cell) olarak adlandırılan hücrelerde görülebilir. Dünya sağlık örgütüne göre tüm bu hücreler için üst sınırı 5 milyon/ml.’dir.
Semende mililitrede 1 milyon/ml lökosit görülmesi lökositospermi olarak tanımlanmıştır Lökositlere semende sık rastlanmakla birlikte artmış lökosit konsantrasyonu sperm fonksiyonunu ve hareketliliğini olumsuz yönde etkilenmektedir.
Klasik spermiyogram tetkikinde lökospermi’ye bakılması çoğu kez ihmal edilmektedir. Olgunlaşmamış sperm hücreleri ve lökosit birbirine çok benzer .Yuvarlak hücre sayısı içerisinde ne kadarının lökosite ait olduğu ancak özel boyama tetkikleriyle anlaşılabilir. Olgunlaşmamış sperm hücreler ve lökositlerin ayırımı için sitolojik boyamalar ve immünohistokimyasal yöntemler kullanılır.
Lökosit artışı enfeksiyon veya inflamasyon (yani doku ödemi) varlığını düşündürmektedir. Hem enfeksiyonun kendisi hem de lökositlerden kaynaklanan serbest oksijen radikalleri, sperm üzerinde olumsuz etkiler göstermektedir. Bu yüzden lökositin semene nerden katıldığı önemlidir. Semende yüksek oranda lökosit gözlendiği taktirde ise tam idrar analizi, idrar kültür, semen kültürü yapılarak olası bir enfeksiyonun araştırılması, enfeksiyona yol açan bakteri belirlenerek antibiyotik tedavisi önerilmektedir
İDRAR TAHLİLİ
Ürolojik yakınması olan hastanın ilk laboratuvar muayenesi idrar tahlilidir. Test çubuklarıyla muayene odasında bile idrar tahlili yapılabilmesine rağmen, tam idrar tahlili kimyasal ve mikroskopik analizleri içermelidir. İdrarda beyaz kan hücrelerinin (lökosit) varlığı idrar yolu enfeksiyonunu veya prostat enfeksiyonunu gösterir. İdrarda önemli sayıda sperm bulunması idrar torbasına semen kaçtığına işaret eder.
POST-EJAKULATUAR İDRAR ANALİZİ
Ejakulat volümü, 1 ml’nin altında veya hiç ejakülat yok ise retrograd ejakulasyon, ejakulatuar kanal obstrüksiyonu, hipogonadizm veya bilateral konjenital vaz aganezisi ayırıcı tanıda düşünülmelidir. Hipogonadizm ve bilateral konjenital vaz aganezis tanısı ekarte ediliyorsa retrograd ejakülasyon tanısını koymak için post-ejakulatuar idrar analizi yapılır.
Hastadan cinsel ilişki yada mastürbasyonla orgazma ulaşması ve sonrasındaki idrarını vermesi istenir. Post-ejakulatuar idrar, 10 dakika 300 devirde santrifüje edildikten sonra alınan pellet 400 büyütmede mikroskobik olarak incelenir. Post-ejakulatuar idrar analizinde sperm görülmesi aspermili veya azoospermili bir hastada retrograd ejakulasyon tanısını koydurur. Ancak henüz idrarda en az kaç sperm görülmesi gerektiği konusunda tam bir fikir birliği yoktur. Genel kabul her sahada 5-10 sperm görülmesi yeterlidir.
İDRAR KÜLTÜRÜ
İdrar testi bakteriyel idrar yolu enfeksiyonu için pozitif çıkarsa idrar kültürü yapılır. Bakterinin adı ve bakterinin hangi antibiyotiğe duyarlı olduğu bu testle belirlenir.İdrar yolu enfeksiyonları erkeklerde kadınlara göre çok daha az yaygındır. Bir erkeğe semptomatik idrar yolu enfeksiyonu teşhisi konulursa, temel bir değerlendirme için genel bir üroloğa görünmelidir.
SEMEN KÜLTÜRÜ
İnfertiliteye yol açan diğer sebeplerin bulunmaması halinde veya şüphenilen durumda, infeksiyona neden olan mikroorganizmayı belirlemek için kültür testi yapılabilir.Bu durumlar
1) Genital enfeksiyon anamnezi
2) Anormal prostatik sıvı sekresyonu
3) Semenin her mililitresinde 1000 den fazla patojenik bakteri varlığı
4) Semenin her mililitresinde 1 milyondan fazla lökositin olması
Kültür için ejakulat toplanmasında kontaminasyonu önlemek için özen gösterilmelidir. Sperm çıkarılmadan önce idrar yapılmalı. Hemen arkasından el ve penis sabun ile yıkanıp, iyice durulanıp kurulanmalıdır. Sperm steril bir kap içine toplanarak mikrobiyoloji laboratuvarına teslim edilir. Genital bezlere ait enfeksiyon varlığını ortaya koymak için hem aerobik hem de anaerobik kültürler yapılmalıdır.
Semen kültürleriyle ilgili sorun, yüksek oranda kontamine numuneler nedeniyle son derece yanlış olmalarıdır. Ancak, numune kontaminasyon oranlarının yüksek olması genellikle sonuçların yorumlanmasını zorlaştırır.Tüm infertil erkeklere semen kültürü yapıldığında %83 ü pozitif sonuç verdiğinden infertilite ile semen kültürü arasında bir korelasyon kurulamamıştır.
Ancak semen kültürleriyle ilgili sorun, yüksek oranda kontamine numuneler nedeniyle son derece yanlış olmalarıdır. Semen toplanmadan önce ellerin ve penisin antibakteriyel sabunla iyice yıkanmasına rağmen, penis açıklığına en yakın üretra ucu hala numuneyi kontamine edebilen (ancak genellikle doğurganlık sorunlarına veya piyospermiye neden olmayan) bakteriler tarafından kolonize edilir. Tedaviye rağmen kalıcı piyospermi gibi bazı durumlarda, semen kültürü alternatif bir antimikrobiyal rejime yanıt verebilecek antibiyotik dirençli bakterileri ortaya çıkarabilir. Ancak, numune kontaminasyon oranlarının yüksek olması genellikle sonuçların yorumlanmasını zorlaştırır.