TESTESTERON

Testosteron, erkeklerde birincil seks hormonudur ve erkeklerde daha fazla bulunduğu için erkeklik hormonu olarak bilinen bir hormondur. Testosteron hormonu erkeklerde özellikle testislerde ve böbreküstü bezlerinde üretilebilen, erkek üreme sistemi başta olmak üzere vücut genelinde önemli görevleri ve fonksiyonları bulunan bir hormondur. FSH sperm üretimini aktifler, LH testosteron hormonunun salgılanmasına yol açar, bu durum sperm olgunlaşmasını sağlar.

Testosteron testi, vücuttaki testosteron hormonu seviyesini ölçmek için kullanılan bir kan testidir. Testosteron düzeylerinin belirlenmesinde birkaç farklı yöntem kullanılır. En yaygın yöntem, total testosteron seviyesini ölçen kan testidir. Bu test, serbest ve proteine bağlı testosteronu içeren toplam testosteron miktarını ölçer. Ayrıca, serbest testosteron testi veya bioavailable testosteron testi gibi daha spesifik testler de mevcuttur. Bu testler, vücudun kullanabileceği testosteron miktarını daha doğru bir şekilde belirlemeye yardımcı olur.

TESTESTERON TESTİNE NEDEN BAKILIR?

Total testosteron testi belirli durumlarda uygulanabilir ve hormonal dengenin değerlendirilmesine yardımcı olabilir. Bu test erkeklerde infertilite başta olmak üzere diğer sağlık durumların teşhisinde ve tedavisinde kullanılır. Erkeklerde total testosteron testi şu durumlarda yapılabilir:

• İnfertilite (Testosteron seviyesinin düşük olması sperm üretimini etkileyecektir.)
• Cinsel işlev bozukluğu ve düşük libido
• Kas gücünde azalma
• Yorgunluk ve enerji eksikliği

TESTESTERON TESTİNE NE ZAMAN BAKILIR?

Testosteron ölçümü sabah saatlerinde genellikle saat 11.00’den önce aç karnına yapılır.Çünkü testosteron seviyeleri gün içinde değişiklik gösterebilir ve genellikle sabahları en yüksek seviyededir. Test, kolunuzdan alınan bir kan örneği üzerinden gerçekleştirilir ve laboratuvarda analiz edilir. Testosteron eksikliği tanısı için en az iki kez tekrarlanan ölçümler ile teyit edilmelidir.

TESTESTERON NORMAL DEĞERİ

Sağlıklı bir erkekten kanda ölçülen testosteron düzeyi 300 – 800 ng/dl olarak hesaplanmıştır.

Testesteron düzeylerinin normal aralıklarının laboratuvardan laboratuvara değişebileceğini unutmayın ve kan testi raporunuzda laboratuvarın normal değer aralığına bakın. Sonuçlarınızla ilgili herhangi bir sorunuz varsa, sağlık uzmanınıza sormayı unutmayın.

TESTESTERON DÜŞÜKLÜĞÜ

Üreme çağındaki bir erkekte düşük testosteron seviyelerinin olmasının birçok farklı nedeni vardır; bazıları geri döndürülebilir, bazıları ise geri döndürülemez:

• Yaşlanma :Erkekler yaşlandıkça toplam testosteron seviyeleri daha düşük olma eğilimindedir. Yaşın ilerlemesiyle birlikte vücut dokularının fizyolojik özellikleri zayıflamaya başlar ve testislerin testosteron üretme kapasitesi azalır.
• İdiyopatik hipogonadizm :Çoğu durumda, düşük testosteron seviyesi için belirli bir neden bulunamasa da, testislerin testosteron üretmesini uyaran hormonal süreci veya testisler içindeki gerçek testosteron üretimini etkileyen bazı genetik anormallikler olabileceğini düşündürür.
• Obezite :Vücudun yağ kitlesinin artmasına bağlı olarak kandaki bazı hormonlar yağ dokusunda östrojene dönüştürülürken, testosteron seviyeleri azalmaya başlar. Bu, hipogonadizm için bilinen bir risk faktörüdür ve çalışmalar obez  erkeklerin çoğunda düşük testosteron seviyelerine sahip olduğunu göstermektedir.  Kilo kaybı, aşırı kilolu erkeklerde testosteron seviyelerini artırabilir.
• Testislerin zarar görmesi: Testislerin fiziksel olarak travmaya maruz kalması, sıcak veya soğuk hasara uğraması, radyasyon alması gibi çevresel etkenlere bağlı zarar gördüğü hallerde testosteron üretme yetisinde azalma oluşabilir.
• Testis kanseri: Testis dokularından kaynaklanan kanserler veya kitlelerde hormon üretme kabiliyeti doğrudan olumsuz etkilenebilir. Bunun yanında testis kanserinin tedavisinde uygulanan cerrahi, kemoterapi veya radyoterapi tedavilerinin etkisiyle de testosteron üretimi azalabilir.
• Testis Enfeksiyonu: Orşit olarak da bilinen ve testis dokusunun iltihaplanmasıyla sonuçlanan enfeksiyon hastalıklarının seyrinde testosteron üretimi olumsuz etkilenebilir.
• Kronik böbrek ve karaciğer hastalıkları: Bu organların yetmezliklerinde hormon metabolizması olumsuz etkilendiğinden testosteron kan düzeyinde düşüklük izlenebilir.
• Yüksek prolaktin seviyeleri
• Aşırı alkol tüketimi:Kronik olarak alkol alımı durumunda testis dokusu zarar görerek testosteron düzeyinde azalma görülebilir.
• Uyuşturucu madde kullanımı : Çalışmalar uyuşturucu madde kullanımının düşük testosteron seviyelerine sahip olduğunu göstermiştir. Bu maddelerin bırakılması veya önemli ölçüde azaltılması testosteron seviyelerini iyileştirmeye yardımcı olabilir.
• Varikoseller :Büyük varikoseller daha düşük testosteron üretim seviyeleriyle ilişkilendirilmiştir.
• İlaç yan etkisi: Bazı ilaçlar hormon sistemini etkileyerek testosteron üretimini azaltabilir.
• Yetersiz beslenme
• Akut hastalık :Testosteron düzeylerindeki geçici düşüşler akut bir hastalıktan veya vücutta meydana gelen ciddi bir travmadan kaynaklanabilir.

Testosteron eksikliği; kemik gelişimi, kas kütlesi, sperm üretimi, alyuvar yapımı, enerji, saç uzaması, vücut yağı, metabolizma hızı, cinsel dürtü, libido ve ereksiyon olma durumlarını doğrudan etkiler.Bu bakımdan testosteron düşüklüğü saptanan kişilerde aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:

• Cinsel istek ve aktivitenin azalması, Kendiliğinden ereksiyon azalması
• Vücut kıllanmasında azalma,Tıraş olma sıklığında azalma,saç dökülmesi
• Jinekomasti (memelerde büyüme-ağrı),
• Testis ve penis boyutunda azalma ,
• Kas kitlesinde azalma, kilo kaybı,
• Halsizlik yorgunluk, iştahsızlık, yaygın kas ağrısı,
• Kansızlık,
• Kemik kitlesinde azalma, kemik erimesi, kemiklerin kolay kırılması,
• Depresyon ve benzeri ruh halinde değişimlerin yaşanması,
• Unutkanlık, uyku problemleri

TESTESTERON YÜKSEKLİĞİ

Bazal yüksek testosteron seviyeleri 1.000 ng/dL’nin üzerinde olarak tanımlanır. Yüksek testosteron seviyelerinin yönetimi LH testinin sonuçlarına bağlıdır. Bazı erkekler doğal olarak yüksek seviyelerde testosteron üretir ve bu erkeklerde LH genellikle normal aralıktadır. Yükselmiş kan testosteron seviyeleri, hipofizin LH üretimini baskılayabilir. En yaygın neden dışarıdan alınan androjenlerin(yüksek dozda anabolik steroid kullanımı vb.) kullanımıdır .Hiçbir androjen kullanılmıyorsa ve LH’nin tekrarlanan testlerde hala baskılanmış olduğu bulunursa, o zaman adrenal bezlerinin veya testislerin androjen salgılayan tümörü gibi aşırı androjen üretiminin başka bir kaynağı olabilir. Kısmi androjen duyarsızlığı sendromu (AIS) nadirdir, ancak yüksek testosteron seviyeleri ve LH’nin bir nedeni olabilir.
Erkeklerde yüksek testesteron varlığında genellikle kas kütlesi aşırı artar, kellik oluşur, cilt yağlanır ve akneler oluşur. Ayrıca erektil disfonksiyon ve sperm üretiminde azalma meydana gelebilir.

TESTESTERON VE İNFERTİLİTE

Düşük testosteron, sperm üretiminin azalmasına neden olarak fertiliteyi(doğurganlığı) doğrudan etkileyebilir. Ama düşük testosteron her zaman doğrudan infertiliteye neden değildir. Düşük testosterona olan erkekler hala sağlıklı sperm üretebilir, çünkü sperm üretimi esas olarak diğer hormonlar tarafından uyarılır. Bununla birlikte, düşük testosteron seviyeleri sperm üretiminin azalmasına neden olabilir. Ayrıca düşük testosteron  nedeniyle erkeklerde sertleşme problemleri, cinsel isteksizlik doğurganlığı dolaylı olarak etkileyebilir.

TESTESTERON VE TEDAVİ

Testosteron eksikliği tedavisi nedene ve kişinin çocuk sahibi olmayı isteyip istememesine göre şekillenir. Bunun yanında testosteron düzeyinin artırılmasına yönelik çeşitli ek tedaviler uygulanabilir.

Testosteron düzeyinin artırılmasında testosteron replasman tedavisi adı verilen hormon tedavisi uygulanır. Testosteron replasman tedavisine başlamadan  önce, erkekler önce yaşam tarzında değişiklik denemelidir. Replasman tedavisi ile hastalara doğrudan testosteron içeren ilaç tedavisi ya da testosteron düzeyini artırabilen farklı hormon içerikli ilaç tedavileri uygulanabilir. İlaç tedavisi ağızdan ilaç olabileceği gibi, ciltten emilim sağlanacak şekilde jel, bant veya enjeksiyon şeklinde de uygulanabilir. Hormon tedavileri doktor kontrolünde uygulanması gereken ve ciddi yan etkileri olabilen tedaviler olduğundan , testosteronun yan etkileri belli aralıklarla kontrol edilerek mutlaka sağlık kontrolü altında yapılmalıdır.

Testosteron eksikliğinde kullanılan testosteron ilaçları dışında doğal yollar ile de normal testosteron düzeyini korumak mümkün olabilmektedir. Bunlar düzenli egzersiz yapmak, dengeli beslenmek ideal vücut ağırlığına gelmek ve onu korumak,düzenli ve yeterli uyku düzenine sahip olmak, sigara ve alkolü bırakmak stresten uzak durmak sayılabilir.