ERKEK HORMON SİSTEMİ

​Erkekte hormon sistemin hipotalamus, ön hipofiz ve testisler olmak üzere üç ana bileşeni vardır. Bu üç bileşen birçok endokrin, parakrin ve otokrin etkileşimle birbirlerini etkilemektedir.
Erkekte hipotalamo-hipofizer-gonadal aksın temel iki işlevi vardır. Birincisi üreme performans için gerekli olan seks hormonlarını fizyolojik miktarlarda salgılanmasını kontrol etmek, ikincisi ise döllerin devamı için gerekli olan sağlıklı sperm hücrelerin oluşması ve olgunlaşmasını sağlamaktır.

Erkek Hormon Sistemi
Hipotalamustan gonadotropin serbestleştici hormon (GnRH) salgılanmakta, kısa bir portal dolaşımla yüksek konsantrasyonlarda ön hipofizdeki reseptörleri aracılığı ile gonadotropik hücreleri uyarmakta ve bu hücrelerden luteinleştirici hormon (LH) ve follikül stimüle edici hormon (FSH) salgılanmaktadır. Ön hipofiz ile testisler arasında portal bir dolaşım olmadığından LH ve FSH sistemik dolaşıma katılarak testislere ulaşmaktadır. LH testislerdeki Leydig hücrelerini uyararak testosteron (T) salınımına yol açarken, FSH Sertoli hücrelerini uyararak başta seks-hormon bağlayıcı globülin (SHBG) ve inhibin olmak olmak üzere onlarca molekülün salgılanmasına yol açmakta spermatogenezin başlatılması ve devam ettirilmesinde rol almaktadır.

ERKEK HORMONLARI

GONADOTROPİN SALGILAYICI HORMON (GnRH)

Hipotalamus merkezi sinir sistemi ve testislerden aldığı uyarılara bağlı olarak GnRH salgılanımı ile üreme siteminde düzenleyici bir rol oynar. Hipotalamustan salgılanan GnRH hipofiz ön lobundan gonadotropik hormonların (FSH-LH) salınımını uyarır.

GONADOTROPİNLER (FSH-LH)

Gonadotropik hormonlar luteinize edici hormon (LH) ve follikül stimüle edici hormon (FSH)’dur. FSH ve LH hipofizde sentez edilir, sitemik dolaşıma GnRH uyarıları ile bırakılır. GnRH’ın pulsatil olarak salınması gonadotropik hormonların da pulsatil olarak salgılanmasına neden olmaktadır.

FOLLİCLE STİMULATİNG HORMONE (FSH)

Follicle stimulating hormone kısaltması olan ve folikül uyarıcı hormon anlamına gelen FSH erkeklerde sperm üremesi ve gelişimi gibi üreme sisteminin önemli bir parçası olup, hipofiz bezi tarafından salınan gonadotropin hormonudur. Erkeklerde ise sperm üretimiyle birlikte gonad gelişiminin bir parçasıdır.
FSH, hipofiz bezinin testislerdeki spermatogenik hücrelere sperm üretmelerini söylemek için kullandığı hormonal sinyaldir.FSH, testislerde spermatogenezin(sperm üretiminin) başlamasını sağlar ve devam ettirir. Sertoli hücreleri üzerinde etki ederek spermatogoniaların (ilkel sperm hücrelerinin) olgunlaşmasını ve spermatozoa (olgun sperm hücreleri) haline gelmesini sağlar.FSH, Sertoli hücrelerinde bulunan FSH reseptörlerine bağlanarak spermatositlerin olgunlaşmasını destekler. Ayrıca FSH, Leydig hücrelerinden testosteron üretimini doğrudan uyarmaz, ancak Sertoli hücreleri aracılığıyla testosteronun spermatogenez üzerindeki etkisini artırır.

LÜTEİNİZAN HORMONE (LH)

Lüteinizan ya da lüteinleştiren hormon olarak da bilinen LH hormonu beyindeki hipofiz ön lobundan salgılanan üreme sisteminde ve cinsel fonksiyonların sürdürülmesinde görev alan önemli bir hormondur. Erkeklerde testislerden testosteron salgılanabilmesi için önce hipofizden LH hormonunun salgılanması gerekmektedir. LH ise Leyding hücrelerine etki ederek endojen testesteron üretimini uyarmakta ve intratestiküler testesteron seviyesini yükseltmektedir. Erkeklerde ergenlik döneminin başlaması ve pubertaya geçişte de LH hormonunun belli bir düzeyde salgılanması gerekmektedir.

ANDROJENLER

Testosteron, androstenedion, dihidrotestosteron (DHT), dehidroepiandrosteron (DHEA) gibi erkek cinsiyet hormonlarını içeren hormon topluluğuna androjenler denir. Testosteron bu topluluk içinde miktar olarak en fazla olanıdır. En etkili olanı ise hedef dokularda testosterondan dönüşümü yapılan DHT’dur. Etkileri azdan çoğa doğru aşağıdaki gibidir:
DHEA →Androstenedion → Testosteron → DHT
Androjenler; testis, böbrek üstü bezinde yapılırlar. DHEA ve androstenedion; adrenal korteksden en fazla salınan androjenik maddelerdir. Normal erkeklerde dolaşımdaki major serum androjeni, çoğunlukla testiküler orjinli olan testosterondur.
Hipofiz bezinden üretilen FSH ve LH hormonları, erkeklerde testislerden testosteron üretimini sağlayarak sağlıklı üreme sisteminin gelişimi ve devamını sağlar. Testosteron erkeklerde testislerden salgılanır ve sperm üretiminde rol oynar.

Testislerin ürettiği hormon miktarında yaşla birlikte önemli değişiklikler görülür. Anne karnında ve yeni doğanda testosteron yapımı daha fazla iken; yenidoğandan sonra androsteron yapımı baskın hale gelir. Ergenlikle testisler tekrar testosteron üretimine başlarlar ve bu yaşam boyu devam eder.

Androjenler, özellikle Testosteron ve DHT aşağıdaki olaylarda yer alır:

  • Fetal hayatta testislerin skrotuma inmesini sağlar,
  • Spermatogenez sürecinde yer alır, LH salgısını inhibe eder.
  • Testosteron, erkek fetüsün ve erken çocukluk dönemi normal gelişimi için gereklidir,
  • Protein-anabolik etkileri ile büyümeyi destekler.
  • Davranışsal etkileri: libido ve saldırganlık
  • İkincil cinsiyet özelliklerinin gelişmesi ve korunmasını sağlar.
    • Dış üreme organları
    •  İç üreme organları
    •  Ses
    •  Saç ve kıllanma
    •  Zihinsel
    •  Deri yağ bezleri

PROLAKTİN

Hipofiz bezinden salgılan prolaktin LH’ın leydig hücreleri üzerindeki etkisini artırır.

ÖSTRADİOL

LH sentezini kontrol eder. Karaciğer, kas ve yağ dokusunda testosteronun metabolize edilmesi ile oluşur. % 20 – 25 ‘i leydig hücrelerinden salgılanır.