Doğurganlığın Korunması

Yaşam boyu karşılaşılan sağlık sorunları ve çevresel faktörler, üreme sağlığını doğrudan etkileyerek infertilite riskini artırabilir. Modern tıp, infertilite tedavisinde ilaç ve cerrahi yöntemler gibi çeşitli seçenekler sunsa da, bazı durumlarda doğurganlığın korunmasının tek yolu; yumurta veya sperm hücrelerinin ya da üreme dokusunun dondurularak saklanmasıdır. Bu yöntem, çocuk sahibi olma planını erteleyen bireyler için gelecekte ebeveyn olma şansını korumada kritik bir rol oynar.

Doğurganlığınızı Korumak İçin Atabileceğiniz Adımlar

• Sağlıklı Bir Yaşam Tarzı Benimseyin
  • Dengeli Beslenme: Antioksidan açısından zengin besinler (meyve, sebze, kuruyemiş), omega-3 yağ asitleri ve folik asit içeren gıdalar doğurganlığı destekler.
  • Sigara ve Alkol Tüketiminden Kaçının: Sigara, yumurta ve sperm kalitesini düşürür; alkol ise hormonal dengeyi olumsuz etkileyebilir.
  • Düzenli ve Ölçülü Egzersiz: Aşırıya kaçmadan yapılan fiziksel aktivite, hormon dengesinin korunmasına yardımcı olur.
• Stres Yönetimi :Kronik stres, üreme hormonlarını olumsuz etkileyebilir. Yoga, meditasyon, düzenli uyku ve hobiler stres seviyelerini azaltmada etkilidir.
• Çevresel Toksinlerden Kaçının :Endokrin bozucu kimyasallar (BPA, pestisitler, ağır metaller) doğurganlığı olumsuz etkileyebilir. Plastik yerine cam kaplar kullanmak, organik ürünler tüketmek ve doğal temizlik ürünlerini tercih etmek fayda sağlayabilir.
• Düzenli Doktor Kontrolleri: Kadınlarda yumurtalık rezervinin değerlendirilmesi (AMH testi), erkeklerde ise sperm analizi gibi testler doğurganlık durumunu anlamada önemlidir. Erken teşhis, koruyucu önlemler almayı kolaylaştırır.
• Doğurganlığın Korunması: Dondurarak Saklama (Kriyoprezervasyon):Doğurganlığın korunması, bireylerin üreme potansiyelini gelecekte kullanmak üzere güvence altına almak amacıyla uygulanan bir yöntemdir.

Doğurganlığın Korunması

Dondurarak Saklama (Kriyoprezervasyon)

Doğurganlığın korunması, bireylerin üreme hücrelerini (yumurta veya sperm) veya üreme dokularını (yumurtalık veya testis dokusu) gelecekte kullanmak üzere özel yöntemlerle dondurarak saklaması işlemidir.

Doğurganlığın korunması için farklı yöntemler bulunmaktadır:

• Kadınlar için doğurganlık koruma yöntemleri:
  • Yumurta dondurma (oosit kriyoprezervasyonu)
  • Yumurtalık dokusu dondurma
• Erkekler için doğurganlık koruma yöntemleri:
  1. Sperm dondurma
  2. Testis dokusu dondurma
• Embriyo dondurma

Doğurganlığın Korunmasının Başlıca Nedenleri

Bu süreç, hem tıbbi zorunluluklarla hem de kişisel tercihlerle gündeme gelebilir.

• Tıbbi Nedenlerle Doğurganlığın Korunması
  • Kanser Tedavisi Görecek Hastalar
    • Kemoterapi ve radyoterapi gibi tedaviler, yumurta ve sperm hücrelerine zarar verebilir ve kalıcı infertiliteye (kısırlığa) yol açabilir.
    • Yumurtalık veya testis ameliyatı geçirecek bireylerde, işlem öncesi üreme hücrelerinin dondurulması önerilir.
  • Erken Menopoz veya Yumurtalık Yetmezliği Riski
    • Ailesinde erken menopoz öyküsü bulunan kadınlar, doğurganlıklarını korumak için yumurtalarını dondurabilir.
    • Endometriozis, Turner sendromu gibi durumlar yumurtalık rezervini azaltabilir ve erken müdahale gerektirebilir.
  • Üreme Organlarını Etkileyen Cerrahiler
    • Yumurtalık kisti ameliyatları veya rahmin alınması gibi operasyonlar öncesinde, yumurta dondurma işlemi doğurganlığı korumak adına değerlendirilmelidir.
• Kişisel ve Sosyal Nedenlerle Doğurganlığın Korunması
  • Çocuk Sahibi Olmayı Ertelemek İsteyenler
    • Kariyer, eğitim veya ekonomik nedenlerle çocuk sahibi olmayı erteleyen bireyler için yumurta veya sperm dondurma, doğurganlığı ileri yaşlara taşımanın güvenli bir yoludur.
    • Özellikle kadınlarda 35 yaş sonrasında yumurta kalitesi azaldığı için işlemin erken yaşta yapılması önerilir.
    • Yaş ilerledikçe yumurta ve sperm kalitesi azalır; bu nedenle doğurganlığın korunmasına yönelik işlemler için en uygun zaman, olabildiğince erken dönemdir.
  • Riskli Meslek Grupları
    • Radyasyon, toksik kimyasallar veya yüksek ısıya maruz kalınan mesleklerde çalışan bireyler, üreme sağlıklarını korumak amacıyla bu yönteme başvurabilir.
  • Genetik veya Ailevi Nedenler
    • Ailesinde kısırlık öyküsü bulunan bireyler, doğurganlıklarını riske atmamak adına üreme hücrelerini önceden dondurmayı tercih edebilir.

 Doğurganlık koruma kararı öncesi detaylı muayene ve testler gereklidir.

Doğurganlığın Korunması İçin En İyi Zaman

Doğurganlığın korunmasındaki başarı oranı, işlemin yapıldığı zamana bağlıdır. Yaş ilerledikçe yumurta ve sperm kalitesi düştüğü için en uygun dönem, üreme hücrelerinin en sağlıklı olduğu genç yaşlardır.

• Kadınlar İçin En Uygun Zaman
  • Kadınlarda hem yumurta sayısı (rezerv) hem de genetik kalite, yaşla birlikte doğal olarak azalır. Özellikle 35 yaş sonrasında bu azalma belirginleşir.
    • 20–30 yaş: Doğurganlık koruma işlemleri için en ideal dönem.
    • 30–35 yaş: Hâlâ yüksek başarı şansı sunar.
    • 35 yaş sonrası: Dondurma yapılabilir, ancak başarı oranı düşmeye başlar.
    • 38 yaş ve üzeri: Acil değerlendirme önerilir.
• Erkekler İçin En Uygun Zaman
  • Erkeklerde sperm üretimi yaşam boyu devam etse de, yaşla birlikte sperm kalitesinde düşüş meydana gelir. Özellikle 40 yaş sonrası:
    • Sperm hareketliliği azalır.
    • DNA hasarı ve genetik anomaliler artar.
    • Gebelik şansı ve sağlıklı doğum olasılığı düşer.
    • Sperm dondurma işlemi için 25-40 yaş arası en uygun dönem olarak kabul edilirken, 45 yaş öncesinde işlem yapılması önemli bir avantaj sağlar.

 Unutmayın: Doğurganlığınızı korumak için en iyi zaman “şimdi”dir.

Aşağıdaki durumlarda doğurganlığın korunması, zaman kaybetmeden değerlendirilmelidir:

• • • Doğurganlığınızı etkileyebilecek hastalıkların teşhisinden hemen sonra.
    • Kanser tedavisi öncesi
    • Endometriozis tanısı alan hastalar
    • Ailede erken menopoz öyküsü
    • Toksik maddelere maruz kalan meslek grupları
    • Daha önce doğurganlığı azaltabilecek tıbbi tedavi geçmişi

Sonuç:

Doğurganlığın korunması; sağlıkla ilgili zorunluluklar, genetik yatkınlıklar ve yaşam tarzı tercihlerinin giderek daha fazla önem kazandığı günümüzde, bireylere gelecekte ebeveyn olma şansını koruma imkânı sunar. Yumurta, sperm veya üreme dokularının dondurulması, üreme sağlığını güvence altına almanın en etkili yöntemlerinden biridir.

Kişisel sağlık durumu, genetik faktörler ve yaşam tarzı gibi etmenler doğurganlık potansiyelini doğrudan etkilediği için; doğurganlığınızı korumayı düşünüyorsanız, bir uzmana danışarak size en uygun yöntemi ve zamanı belirlemek en doğru yaklaşım olacaktır. Böylece hem sağlığınızı hem de gelecekteki ebeveynlik planlarınızı güvence altına alabilirsiniz.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

• Doğurganlık testleri nelerdir?

• Kadınlar için: AMH testi, antral folikül sayımı
• Erkekler için: Spermiyogram (sperm testi)
• Her ikisi için: Hormon testleri, genetik incelemeler

• Karar vermeden önce kimlerle görüşmeliyim?

• Doğurganlığın korunması işlemleri hamileliği garanti eder mi?

Hayır. Yumurta, sperm veya embriyo dondurma işlemleri yüksek başarı oranlarına sahip olsa da, ileride gebelik elde edileceği garantisini vermez.

• Dondurulmuş yumurtalarla hamile kalma şansı nedir?

Başarı oranı;

• Yaşa
• Dondurulan yumurta sayısına
• Laboratuvar kalitesine göre değişmekle birlikte
• Genellikle %30-60 arasındadır.

•  Doğurganlık koruma işlemlerinin maliyeti nedir?

Maliyet;

• İşlem türüne
• Saklama süresine
• Merkezin imkanlarına göre değişmektedir
• Detaylı bilgi için merkezlerle iletişime geçilmelidir

• Doğurganlık koruma işlemleri yasal mıdır?

Evet, Türkiye’de;

• Tıbbi zorunluluk halinde
• Evli çiftlerde
• Resmi kurumlarda
• Yönetmeliklere uygun şekilde yapılması koşuluyla yasaldır

• Doğurganlığı korumak için geç kaldım mı? Yaşım 40 üzeri, ne yapabilirim?

40 yaş üzerinde yumurta sayısı ve kalitesi azalmış olsa da, doğurganlık koruma hala bir seçenek olabilir. Ancak gerçekçi beklentilerle yaklaşmak gerekir. Yapılacaklar:

1. Acilen bir infertilite uzmanına görünmek.
2. AMH testi ve antral folikül sayımı ile yumurtalık rezervinizi ölçtürmek.
3. Doktorunuz, rezervinize göre size en uygun yöntemi (yumurta dondurma, embriyo dondurma veya başka seçenekler) önerecektir. Başarı şansı genç yaştakine göre daha düşük olacaktır.

•  Doğurganlığı korumak için alternatif tıbbi yöntemler var mı?

Kriyoprezervasyon dışında kanıta dayalı, etkinliği ispatlanmış başka bir “dondurarak koruma” yöntemi yoktur. Beslenme, destek ürünler veya yaşam tarzı değişiklikleri genel üreme sağlığını iyileştirebilir ancak yaşa bağlı yumurta kaybını durdurmaz veya geri döndürmez. Bu nedenle, mevcut yumurtaları korumanın tek bilimsel yolu kriyoprezervasyondur.

 

Yasal Uyarı: Bu içerik, sağlık konularında genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. Doğurganlık koruma kararı öncesi detaylı muayene ve testler gereklidir. Her türlü teşhis, tedavi ve tıbbi karar için mutlaka uzman hekiminize danışınız. Web sitemizde yer alan içerikler, tıbbi öneri veya yönlendirme niteliği taşımaz.