AŞILAMA TEDAVİSİNİN AŞAMALARI

Aşılama tedavisinin aşamalarını şu şekilde sıralamak mümkündür:

    1. Yumurtalıkların uyarılması
    2. Çatlatıcı iğne uygulanması
    3. Sperm yıkama ve hazırlama
    4. Aşılamanın yapılması

AŞILAMA TEDAVİSİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

KADIN HASTALAR

    • Birçok ağrı kesici yumurtlamayı olumsuz yönde etkileyeceğinden yumurtlama dönemine yakın zamanlarda çok gerekmedikçe kullanılmamalıdır.
    • Tedavi sürecinde cinsel hayatınıza devam edebilirsiniz.
    • Sürekli kullandığınız bir ilaç varsa tedavi başlangıcında doktorunuza söylenmelidir.
    • Doktorunuzun bilgisi olmadan ilaç kullanılmamalıdır.

ERKEK HASTALAR

    • Sperm numunesi verileceği zaman cinsel perhiz süresinin 3-5 gün olmasına dikkat edilmelidir.
    • Mutlaka üreme sağlığı merkezi laboratuvarından alınan steril toplama kapları kullanılmalıdır.
    • Numune vermeden önce eller sabunla yıkanmalı İşlem sırasında kayganlaştırıcı madde (sabun, tükürük, krem vb.) kullanılmamalıdır.
    • Örneğin bir kısmı kaybedildiyse bildirilmelidir.
    • Sperm verme işlemini laboratuvar dışında yapıldı ise örneği yarım saat içerisinde, vücut ısısında laboratuvara ulaştırmalı ve alınış saati söylenmelidir.

1-YUMURTALIKLARIN UYARILMASI

  • Aşılama işlemi için takibe, adet döngüsünün 2. ya da 3. gününde başlanır. Adetin 2-3 gününde yapılan ultrasonografide(USG) o ay tedaviye başlamaya engel bir durum saptanmazsa, ağızdan alınan ilaçlar ya da düşük doz iğneler ile yumurta gelişimi desteklenir.
  •  Aşılama için hazırlık döneminde yumurtalıkların uyarılması için ilaç (Klomen sitrat, Gonadotropinler) verilir. Bu ilaçlarla hedef yumurtalıkta sağlıklı bir şekilde follikül (İçinde yumurta hücresini bulunduran yapı) gelişimini sağlamaktır. İlaçların kullanılmasına adetin 3-5. günleri başlanır. 8-9. günler ilk USG ve hormon tahlili yapılarak doz ayarlaması yapılır.
  • Ultrasonografide (USG) yumurta hücresinin boyutları takip edilir. Follikül büyüklüğü 17 –18 mm. ye ulaştığında çatlamaya hazır hale gelmiştir.

2-ÇATLATICI İĞNE UYGULANMASI

Ultrasonografide (USG) de yumurtanın içinde bulunduğu folikül adı verilen kesenin çapı 18-20 mm’ye ulaştığında hCG enjeksiyonu yapılır. Bu hormon folikülün çatlamasını ve yumurta hücresinin serbestleşmesini sağlar.İzleme doğal yumurtlamayı gösteriyorsa, hCG tetikleyicisi gerekli olmayabilir. Bu iğneden 34-36 saat sonra aşılama işlemi yapılır.

3-SPERM HAZIRLIĞI

Aşılama işleminin yapılacağı gün erkekten ejakulat(meni) alınır. IUI işleminde kullanılacak sperm 3 şekilde olabilir:

        • Taze ejakulat (meni)
        • Donmuş çözünmüş sperm
        • Yıkanmış ejakülat(meni)

Aşılama işleminde normal ejakulat kullanıldığında meni sıvısındaki prostaglandin denilen maddeler ağrılı rahim kasılmalarına neden olmakta ve ejakülatın bakteriyel konteminasyonları pelvik enfeksiyon riskini artırmaktadır. Ayrıca uteris içerisine 0,5 ml volümden fazla materyal verilmesi ağrılı uterus kasılmaları ile sonuçlanabilmektedir. Sperm processing( sperm yıkama) ejakulatın (meni) bu istenmeyen etkilerini ortadan kaldırmaktadır ve kaliteli spermler 0,5 ml volüme toplandığı için hepsi rahime bırakılabilmektedir.

Biyolojik ortamda spermler rahim ağzında bir süzme işlemi ile ayrılır ve kadının rahim içerisine girip fallop tüplerine ulaşır. Sperm processing tekniği doğal olarak yapılan bu işlemi vücut dışında taklit etmekten ibarettir. Yıkanmış sperm kullanımı daha az allerjik reaksiyon yapma ve daha yüksek gebelik oranları nedeniyle tercih edilmektedir. Bu yüzden yıkanmamış ejekulat (meni) kadında alerjik reaksiyonlara, enfeksiyonlara ve ağrıya neden olabileceği göz önünde tutularak mümkün olduğunca yıkanmış spermler kullanılarak yapılmalıdır.

4-AŞILAMA İŞLEMİ

Aşılama günü erkekten alınan ejekulat (meni) ya da öncesinde dondurulmuş sperm örneği laboratuvarda yıkama işlemlerinden geçirilir. Hareket ve morfoloji açısında daha iyi durumda olanlar seçilerek 0.5-1 cc’lik bir konsantrasyon hazırlanır.

Ejekulat (meni) sperm yıkama işleminden sonra aşırı sıcak ve soğuğa maruz kalmadan mümkün olduğu kadar kısa bir süre içinde yumurtlama takibi ile yumurtladığı tespit edilen veya yumurtlaması beklenen kadının rahmi içerisine bir katater aracılığı ile rahim ağzından verilir. Bu işlem sırasında kadın jinekolojik masada normal muayene pozisyonunda yatar, lokal veya genel anesteziye genellikle gerek yoktur.

Sperm hazırlanması sperm yıkama metoduna göre 45 dk-1,5 saat kadar, aşılama işlemi ise birkaç dakika süren ağrısız bir işlemdir. Aşılama işleminde sonra hastanın 10-20 dk. yatması önerilmektedir. Spermler rahim içerisine verildiğinden aşılamadan sonra uzun süreli sırtüstü yatmanın gebelik şansını artırmadığı bildirilmektedir. En sık görülen yan etki, işlem günü hafif rahim kramplarıdır. Aşılamadan sonra hastaya gebeliğin tutunması için bazı hormonal destek ilaçları verilebilir.
Aşılama işleminden 2 hafta sonra kanda gebelik testi (B-HCG) yapılır. Testin pozitif olması durumunda uygun şekilde gebelik takiplerine başlanır.

IUI (Aşılama)