ASSİSTED REPRODUCTİVE TECHNOLOGY(ART)
YARDIMCI ÜREME TEKNOLOJİSİ
Yardımcı üreme teknolojisi (ART) infertiliteyi tedavi etmek için kullanılır . Hem yumurta hem de spermi ele alan doğurganlık tedavilerini içerir. Fekondabiliteyi ve gebelik sonuçlarını arttırmak için oosit(yumurta), sperm ve embriyonun manipule edilebileceği birçok teknik tanımlanmıştır. Bunlardan en çok kullanılanları ilk kez 1970 yılında gerçekleştirilen IVF-ET, ilk kez 1992 de bildirilen ve son yıllarda ağırlık kazanan ICSI prosedürleridir.
Günümüzde yardımcı üreme tekniklerinin gelişip yaygınlaşmasıyla, çocuk sahibi olması olanaksız görünen pek çok çift, kendi çocuklarına sahip olma şansını yakalamıştır. Tarihsel gelişim süreci içinde, birçok yardımcı üreme tekniği tanımlanmış ve uygulanmıştır. IVF-ET, GIFT, ZIFT, TET, PZD, SUZI, ICSI. GIFT, ZIFT, TET gibi.
Gamet veya embryonun tubaya transferinin yapıldığı yöntemlerin, invazif olması ve uygulama zorluğu nedeniyle kullanımı azalmış veya terk edilmiştir. Oositin mikromanipülasyonu temeline dayanan PZD ve SUZI artık kullanılmamaktadır. Günümüzde en yaygın kullanılan yardımcı üreme teknikleri IVF-ET ve ICSI dir.
- 1978-İlk IVF bebeği
- 1983-İlk kez donör oosit ve dondorulmuş embriyo kullanılarak gebelik ve doğum (Trounson ve arkadaşları)
- 1984-İlk GIFT bebeği(Asch ve arkadaşları)
- 1986-İlk ZIFT bebeği(Devroey ve arkadaşları)
- 1988 -İlk SUZI bebeği(Ng ve arkadaşları)
- 1992-İlk ICSI gebeliği(Palermo ve arkadaşları)
YARDIMCI ÜREME TEKNİKLERİ
- IUI(Intrauterin Insemination),
- POST (Periyoneal Oocyte and Sperm Transfer ):Peritoneal oosit-sperm transferi
- DIPI(Direkt İntraperitoneal Insemination): Direk periton içine İnseminasyon
- FSP(Fallopian Tube Sperm Perfusuion):Fallop tüpüne sperm perfüzyonu
- IVF(In Vitro Fertilization):Vücut dışında döllenme
- FET-IVF(Frozen Embryo Transfer):Dondurulmuş embriyo transferi
- GIFT(Gamete Intrafallopian Transfer):Gametlerin Fallop tüpüne transferi
- ZIFT (Zygote Intrafallopian Transfer): Zigotun Fallop tüpüne transferi
MİKROMANİPÜLASYON TEKNİKLERİ
Yumurtaların döllenmesi için ortamda binlerce hareketli sperm bulunmasını gerektiren IVF yönteminden ciddi sperm bozukluğu olan şiddetli erkek infertilitesi olan hastalar faydalanamamıştır. Bu yüzden sperm ile yumurtanın füzyonunu başlatmak için mikromanipülasyon yöntemleri geliştirilmiştir. Bunlardan önemli olanları;
- PZD (PARTİAL ZONA DİSSECTİON):İnsan yumurtalarını döllenmesini kolaylaştırmak amacı ile kullanılan ilk mikroinseminasyon tekniğidir. Ucu sivri bir mikropitet yardımı ile zona pellusidada düz ve ince bir yarık açılmasına dayanan bir yöntemdir. Yumurta bu işlemden sonra sperm süspansiyonun içine konulur ve sperm için yumurtadaki ilk ve önemli engel olan zona pellusidadaha kolay aşılarak döllenme sağlanmaya çalışılır.Fakat bu yöntemle normal döllenme oranının %25 ler de, gebelik oranı %10 larda kalmış ve yöntemin etkinliği yeterli bulunmamıştır.
- SUZI (SUBZONAL INSEMİNATİON):Oositin perivitellin aralığına birçok sperm bırakılmasına dayanan bir yöntemdir. Ancak SUZI yöntemi de akrozom reaksiyonunu gerçekleştiremeyen spermler nedeniyle yetersiz kalmıştır.
- ICSI (INTRACYTOPLLASMİC SPERM INJECTİON):Yumurtanın ooplazmasına mekanik yolla sperm bırakılması yöntemidir. İlk yıllarda kullanılan enjeksiyon pipetinin ya da mikromanipülasyonyönteminin yetersizliğine bağlı olarak yumurtaların zarar gördüğü belirtilmiştir. Daha sonraki yıllardaki gelişmeler ICSI yönteminin yararlılığı kanıtlanmış ve ICSI yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.