OOCYTE PICK UP (OPU)
YUMURTA TOPLAMA PROSEDÜRÜ

Oosit Pick-Up (OPU), yani yumurta toplama işlemi,   temelde belirli ilaçlar yardımıyla uygun olgunluğa getirilmiş yumurtaların yumurtalıklardan laboratuvar ortamında toplanması işlemidir.

İlk IVF natürel siklüste (adet döngüsünde) gelişen tek bir yumurta laparoskopik yöntemle aspire edilip döllenmenin gerçekleşmesinden sonra gelişen embriyonun transferi ile olmuştur. Günümüzde ise kontrollu ovaryan stimülasyon protokolleri ile çok sayıda yumurta elde edilebilmekte ve yumurtalar laparaskopi işlemi ile değil vajinal ultrasonografi eşliğinde yapılmakta, tüp bebek veya mikroenjeksiyon OPU’dan 4-6 saat sonra gerçekleştirilmektedir.

Ovulasyon stimülasyon sırasında foliküllerin gelişim, ultrasonografi ölçümleri ve eş zamanlı olarak yapılan estrojen (E2) takibiyle izlenir. Ovulasyon uyarımı ile belirli büyüklüğe ulaşmış folliküller (ultrasonografide gözlenen içi sıvı dolu yumurta içeren yapılar) elde edildiğinde, çatlatıcı iğne (hCG) yapılır ve 32- 36 saat sonrasında yumurta toplama işlemi uygulanır.Yeterli ve iyi kalitede yumurta elde edebilmek için enjeksiyonun belirlenen saatte yaptırılması ve yine belirlenen saatte yumurta toplama işlemi için klinikte bulunulması son derece önemlidir.

• YUMURTA TOPLAMA İŞLEMİ ÖNCESİ

Yumurta toplama öncesi aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir.

• • •  Kan sulandırıcı bir ilaç kullanıyorsanız da doktorunuzu bilgilendirmeniz ve tedavinizin düzenlenmesi emniyetiniz için önemlidir. Bu tür ilaçlar pıhtılaşmayı etkileyerek, işlem esnasında kanama riskini arttırabilirler.
    •  Genel anestezi çok nadir durumlarda kullanılırsa da, yine de hazırlıklı olmak için, işlemden 1 gece öncesi saat 24.00’den sonra ağızdan hiç bir şey almamak gerekir.

• YUMURTA TOPLAMA İŞLEMİ

Yumurta toplama işlemi lokal anestezi veya hafif genel anestezi altında yapılmaktadır. Hasta jinekolojik muayene pozisyonunda üzeri steril örtüler ile örtülür, spekulum uygulaması sonrası vajinal lokal saha temizliği uygulanır. Yumurta toplama işlemi için damar yolundan ağrı kesici ve sakinleştirici ilaç ve rahim ağzına (serviks) lokal anestezi yapılır. Ağrı eşiği çok düşük olan bayanlar da ise yumurta toplama işlemi genel anestezi altında da yapılabilmektedir.

Yumurta toplama işlemi transvajinal ultrason eşliğinde yapılmaktadır. Ultrason probuna ince bir kanalı olan parça (needle guide) takılır. Bu ince kanaldan geçirilen yumurta toplama iğnesi ultrason ekranından takip edilerek yumurtalıklara girilir. Her bir folliküle teker teker girilerek içeriği özel bir aspiratör yardımı ile ısıtılmış steril bir tüpe boşaltılır. Tüp içeriği hemen laboratuara geçirilerek yumurta içerip içermediği mikroskop altında incelenir. Yumurta gelmediği takdirde özel sıvı verilerek folikül içine sıvı doldurulur ve tekrar boşaltılır. “Flushing” veya “Folikül Yıkama” adı verilen bu işlem ile yumurta gelmeyen foliküllerden yumurta alınmaya çalışılır. 10 mm üzerindeki tüm foliküller boşaltıldıktan sonra yumurta toplama işlemine son verilir. Yumurta sayısı hastadan hastaya değişmekle beraber, ortalama bir hastadan 10-20 adet yumurta toplanmaktadır.

Nadiren boşaltılan foliküllerden yumurta elde edilememektedir. Follikül sayısı fazla olmasına karşın içlerinden yumurta hücresinin çıkmadığı boş follikül sendromu adı verilen durumun en önemli nedenlerinden biri hastanın hCG enjeksiyonunu yanlış saatte yaptırmış olmasıdır.

Yumurta toplama işlemi yaklaşık 10-30 dakika sürer. 45-60 dakika istirahat sonrası, hasta evine gidebilir.
Yumurta toplama işlemi bittiğinde kaç yumurta elde edildiği anlaşılmış olur. Aynı gün birkaç saat sonra laboratuvarda yapılan özel işlem ile yumurtaların etrafındaki hücreler ayrıştırılarak yumurtaların olgun olanları tespit edilir ve döllenmenin sağlanması için mikroenjeksiyon (ICSI) işlemine alınır.Transfer planlanırsa uygulanana protokole göre destek ilaçlarına yumurta toplamadan bir gün sonra başlanır.

• YUMURTA TOPLAMA İŞLEMİ KOMPLİKASYONLARI

Yumurta toplama işleminin komplikasyon oranı çok düşüktür. İğnenin damara girmesi veya bağırsak dokusunu zedelemesi son derece nadir görülen komplikasyonlardır. En sık karşılaşılan komplikasyon vajen duvarından iğnenin girdiği yerden olabilecek kanamadır ki bu hemen daima basit tamponaj ile kontrol edilir. Nadir karşılaşılan bir başka komplikasyon da pelvik(alt karın bölgesi) absedir. Endometrioma (çikolata kisti) varlığı, içerdiği kanın uygun besi yeri olması nedeniyle pelvik abse açısından önemli bir risk faktörüdür.
Enfeksiyon oranı ise ihmal edilebilecek düzeydedir. Genel olarak lokal anestezi altında yumurta toplama, hastalar tarafınca çok iyi tolere edilen emniyetli bir işlemdir.

• YUMURTA TOPLAMA İŞLEMİ SONRASI

Genellikle bir saat sonrasında hasta hastaneden ayrılabilir ve 24 saat evde istirahat etmesi istenir. Aşağıdaki hususlara dikkat etmek gerekir:

• Anestezi etkisi ile reflesklerde yavaşlama olabileceği ve hafif baş dönmesi hissedilebileceği için o gün araba kullanılmayınız ve işinize başlamayınız.
• Evde istirahat ediniz; hareket (egzersiz) için kendi sınırınızı kendiniz çiziniz.
• Yiyecek ve içecekde herhangi bir sınırlama yoktur; sigara ve alkol kullanmayınız.
• Duş, banyo 24 saatten sonra alınabilir.
• Cinsel ilişkide bulunmayınız.
•  Parasetomol benzeri ağrı kesici kullanılabilir.
•  Aşağıda anılan durumlardan herhangi birisi olur ise saatten bağımsız olarak size verilen acil numaradan doktorunuzu arayınız:
  • Ölçmekle 38 °C’den yüksek ateş.
  • Aşırı vajinal kanama (bir miktar kanama olması normaldir).
  • Çok şiddetli ve devam eden ağrı (bir miktar ağrı olması normaldir).
  • Ardışık iki günde 1 kilodan fazla kilo artışı.
  • İşlemden 8-10 saat sonrasında, artan ağrı ile birlikte, idrar yapamama.

• YUMURTALARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Toplama tüplerine alınan foliküler sıvı kültür kabına boşaltılarak yumurta(yumurta) aranır. Toplanan oositler mediumun pH’ını değiştirerek sonuçları olumsuz yönde etkileyen kan, pıhtı, döküntü gibi istenmeyen yapılardan uzaklaştırılır. Oositlerin matürasyonu mikroskopla kabaca değerlendirildikten sonra steril iğne uçları ile kümülüs hücreleri kısmen gevşetilir. Böylece spermlerin fertilizasyon sırasında aşması gereken engeller azaltılmaya çalışılır.

Yumurta toplama işlemiyle elde edilen yumurta sayısı kadar yumurtaların kalitesi de önemlidir. Elde edilen yumurtalardan olgun ve iyi kalitede olanları işleme alınmaktadır. Başarılı bir döllenme, bölünme ve gelişmesini yapabilmesi için yumurtanın kalitesi son derece önemlidir.

Matür oositler (yumurta)parlak renklidir ve fertilize olabilme ihtimali en fazla olan oositlerdir. Postmatür oositler ise yumurta toplama zamanına göre yaşlanmış olan koyu renkte ve küçük oositlerdir. Bu oositlere inseminasyon işleminin hemen gerçekleştirilmesi önerilir. Diğer oositlerle insemine edilmesi durumunda postmatür oositler dejenere olur veya poliploidi gösterirler
Yumurta toplama işleminden sonra elde edilen oositler (yumurtalar) matürasyonları değerlendirildikten sonra taze kültür ortamlarına alınarak inkübatörlere kaldırılır ve ortalama 3–4 saat inkübe edilirler. İnkübasyon süresi oositlerin ilk değerlendirmede saptanan matürasyon özelliklerine göre değişebilir.

 

Sık Sorulan Sorular (SSS)

• OPU işlemi ağrılı mıdır?

Genellikle hafif sedasyon veya anestezi altında yapıldığı için hastalar işlem sırasında ağrı hissetmez. İşlem sonrası hafif kramp ve rahatsızlık olabilir.

• OPU işlemi kaç yumurta toplanabileceğini garanti eder mi?

Hayır, yumurtalıkların verdiği yanıta bağlı olarak yumurta sayısı değişebilir. Tüm foliküllerin içinden olgun yumurta çıkmayabilir.

• OPU işlemi sonrası adet düzensizliği olur mu?

Bazı kadınlarda işlem sonrası kısa süreli adet düzensizliği görülebilir, ancak bu genellikle geçicidir.

• OPU işlemi yumurtalıklara zarar verir mi?

Hayır, doğru teknikle yapılan OPU işlemi yumurtalıklara zarar vermez. Ancak nadiren kanama veya enfeksiyon gibi komplikasyonlar gelişebilir.